Reakcije anksioznih osoba zavise od iskustva, od raznih situacija nesigurnosti i frustracija koje su imale tokom života. Izvjesne osobe bolje podnose anksioznost, dok druge vrlo brzo razvijaju patološke odbrane i jaku anksioznost.
Tjeskoba i različiti strahovi znak su anksioznih poremećaja. Strah i tjeskoba oduvijek su postojali i oni su važan dio ljudskog postojanja. Normalni strahovi i tjeskobe pomažu nam da izbjegnemo neugodne i opasne situacije i stoga imaju “signalnu” odnosno “alarmnu” ili pak “adaptivnu” (prilagodbenu) funkciju. Strah je uvijek vezan za neki određeni objekat i situaciju, a anksioznost je neodređeni emocionalni doživljaj.
U anksioznosti je ono što prijeti manje očito, nejasno, pa govorimo o “lebdećem strahu”. Kada strahovi i tjeskobe počinju dominirati i upravljati nečijim životom, kada ometaju porodični, društveni ili poslovni život, tada govorimo o anksioznim poremećajima.
Anksioznost je, dakle, očekivanje nečeg nepoznatog, a iskustvo da se takvo nešto može dogoditi stvara u anksioznoj osobi budnost. Ona osoba koja je sigurna i puna povjerenja u sebe, anticipira susrete sa serijom poteškoća. Ona zna da će savladati poteškoće. Anksiozna osoba, međutim, očekuje da će sresti poteškoće, da će morati izvršiti silan napor i u većini situacija je sigurna da taj napor ipak neće dovesti do uspjeha.
Psihološki simptomi anksioznosti su pretjerana plašljivost i strijepnja, osjećaj unutrašnje napetosti ili nemira, oslabljena koncentracija, razdražljivost, pojačana osjetljivost na buku, smetnje spavanja (teško usnivanje, često buđenje tokom noći, ružni snovi), oslabljena memorija, često zbog oslabljene pažnje i koncentracije.
Tjelesni simptomi anksioznosti su lupanje ili preskakanje srca, osjećaj nedostatka vazduha ili otežanog disanja, osjećaj stegnutosti u prsima, suhoća usta, poteškoće pri gutanju, nelagoda u stomaku, nadutost, učestalo mokrenje, oslabljena seksualna želja, šum u ušima, osjećaj ošamućenosti, trnci u nogama i rukama, drhtanje ruku. Simptomi anksioznosti pojavljuju se u skupini poremećaja koje nazivamo anksioznim poremećajima, među koje spada i generalizovani anksiozni poremećaj, panični poremećaj,fobije (specifični strahovi), posttraumatski stresni poremećaj, opsesivno – kompulzivni poremećaj….
Glavno je obilježje generalizovanog anksioznog poremećaja pretjerana anksioznost (tjeskoba) i zabrinutost (strahovanja, bojažljiva iščekivanja) koja se javljaju većinu dana najmanje šest mjeseci u vezi s raznim događajima i aktivnostima. Kod ovakvih poremećaja, osoba teško može kontrolisati zabrinutost, a intenzitet, trajanje, učestalost anksioznosti i zabrinutosti pretjerani su s obzirom na aktuelnu situaciju. Odrasle osobe s ovim poremećajem često brinu o svakodnevnom životu, o odgovornostima na radnom mjestu, finansijama, zdravlju porodice, nesrećama koje se mogu dogoditi djeci…
Anksiozni poremećaji najbolje se liječe kombinacijom medikamenata i psihoterapije.
Kada je u pitanju izbor psihoterapije koja tretira anksiozne poremećaje, kognitivno – bihevioralna terapija je , prema postignutim rezultatima, veoma često terapija izbora.
