Kovid-19 je izazvao uznemirenost kod mnogih od nas, a stručnjaci upozoravaju da će sigurno biti onih koji bi mogli osjetiti psihičke probleme i nakon pandemije.
Pre Kovid-19, Suzan Kemp je živjela aktivnim društvenim životom, od večera u restoranima sa partnerom i rođacima, do odlaska na sastanke književnog kluba sa prijateljima.
Od aprila je samo pet puta napuštala svoj stan u Stockholmu, nakon što je osjetila žestoku navalu socijalne anksioznosti i opsesivno-kompulzivnog ponašanja podstaknutog germofobijom (ili mizofobijom – iracionalnim strahom od bakterija i infekcija).
“Kao da sam zbog tog dodatnog stresa prešla prekretnicu koju sam do tada uspješnije kontrolirao”, kaže Kemp, koji radi kao copywriter i studira.
Počela je da se plaši javnog prevoza, sve više obraćajući pažnju na čistoću pribora za jelo i čaše, a uznemirile su je slike ćelija korona virusa.
„Glavni simptom je plač. „Uglavnom se osećam kao da ću umreti, a onda plačem, pa me posle bole pluća i celo telo“, kaže ona.
Tome treba dodati i snažno razočarenje jer je “otišla unazad”, kao i strah da će joj trebati godine da se vrati na staro kada je u pitanju kontrola OKP-a.
Iako su mnogi od nas postali malo napetiji tokom Kovida-19, Suzanina iskustva sugeriraju da je kod nekih ljudi pandemija pokrenula ili pogoršala mnogo ozbiljnije probleme mentalnog zdravlja.
Psiholozi se stoga sve više boje da bi ovi problemi mogli potrajati.
Stephen Taylor, autor knjige Psihologija pandemije i profesor psihijatrije na Univerzitetu Britanske Kolumbije, tvrdi da se “za nesretnu manjinu, možda 10 do 15 posto ljudi, život neće vratiti u normalu”, zbog uticaja pandemije. na njihovo mentalno zdravlje.
Australijski institut za crne pse, vodeća nezavisna istraživačka organizacija za mentalno zdravlje, također je izrazio zabrinutost zbog “značajne manjine koja će ostati pogođena dugotrajnom anksioznošću”.
U Ujedinjenom Kraljevstvu, grupa vodećih stručnjaka za javno zdravlje nedavno je upozorila u British Medical Journalu da će “utjecaj pandemije na mentalno zdravlje vjerovatno trajati mnogo duže od njenog utjecaja na fizičko zdravlje”.
Razlozi zbog kojih su psiholozi zabrinuti zbog potencijalnih dugoročnih posljedica Kovid-19 uključuju lekcije iz prethodnih pandemija i nacionalnih kriza.
Globalna epidemija SARS-a iz 2003. godine povezana je sa porastom broja samoubistava od 30 posto među populacijom starijom od 65 godina.
Strategije kao što je karantena, koje su neophodne za minimiziranje širenja virusa, mogu imati negativan psihološki uticaj i, na primjer, uzrokovati simptome posttraumatskog stresa, depresije i nesanice.
Gubitak poslova i finansijske poteškoće tokom globalne ekonomske krize povezani su sa dugoročnim padom mentalnog zdravlja.
“Kroz istoriju, negativne posljedice nesreća na mentalno zdravlje pogađaju više ljudi i traju mnogo duže od posljedica na fizičko zdravlje”, objašnjava Joshua C. Morganstein, zamjenik direktora Centra za proučavanje traumatskog stresa u Marylandu, SAD.
“Ako historija može bilo što predvidjeti, onda moramo očekivati značajan talas potreba za mentalnim zdravljem koji će trajati dugo nakon što se širenje infekcije završi.”
Ključna tačka istraživanja na koju ukazuje je 25-godišnji retrospektivni pregled posljedica nuklearne nesreće u Černobilu u Ukrajini.
Naučnici su otkrili da su dvije decenije kasnije oni koji su se prvi našli na licu mjesta patili od pojačane depresije i povećanog posttraumatskog stresnog poremećaja (PTSP).
Također su zaključili da su posljedice po mentalno zdravlje bile najznačajnije posljedice te nesreće, koja je izazvala hiljade smrtnih slučajeva i duboko oštetila ekonomiju tog regiona.
Istraživanja također pokazuju da su problemi mentalnog zdravlja, posebno psihički slomovi i PTSP, pet godina nakon nesreće nastavili proganjati beskućnike tokom uragana Katrina, koji je poharao New Orleans 2005. godine.
Kada je riječ o tome koji bi problemi mentalnog zdravlja uzrokovani Kovid-19 mogli duže trajati, psiholozi smatraju da bi opsesivno-kompulzivni poremećaj mogao biti jedan od glavnih kandidata.
Taylor objašnjava da bi to moglo dovesti do dugoročnih posljedica, jer OKP nastaje zbog interakcije između gena i faktora okoline.
“Ljudi koji imaju genetsku predispoziciju za neki oblik OKP (na primjer, opsjednutost infekcijama ili kompulzivna potreba za čišćenjem) imaju velike šanse da Kovid-19 izazove ili pogoršaju OKP”, kaže on.
“Neki od njih će postati kronični germofobi ako ne dobiju odgovarajuću terapiju za svoje mentalno stanje.”
Osim OKP-a, koji je oličenje anksioznosti, “opća anksioznost je također vrlo važan problem mentalnog zdravlja koji treba uzeti u obzir”, dodala je Yuko Nipoda, psihoterapeutkinja i glasnogovornica Vijeća za psihoterapiju Ujedinjenog Kraljevstva.
„U našem modernom društvu ima mnogo onih koji već pate od anksioznosti, ali zbog ove smrtonosne bolesti, ljudi skloniji anksioznosti i dalje će se tako osjećati i njihovo stanje bi se moglo pogoršati“, kaže ona.
“Čak i kada pandemija Kovida prođe, neki bi mogli ostati previše zabrinuti, iz straha od mutiranih sojeva.”
Hronična usamljenost uzrokovana društvenom izolacijom ili “nedostatkom smisla” života tokom pandemije je još jedan veliki problem, tvrdi Nipoda.
Nekim ljudima se nevoljko ostavlja vrlo malo bliskih kontakata u doba socijalnog distanciranja i može im biti teško da ponovo uspostave kontakte.
Neki su se dobrovoljno povukli iz vanjskog svijeta, kako bi se “osjećali sigurnije” i, prema Nipodi, mogli bi se suprotstaviti širenju društvenih interakcija u budućnosti.
Medi Sevidž/BBC/psiholog.ba